نوع مقاله : مطالعه موردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران، ایران.

2 استاد دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

3 استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

چکیده

جنسیت به‌عنوان مقوله­ای اجتماعی و متأثر از فرهنگ جامعه و متغیر در طول زمان، با واژه جنس که به مسائل زیست­شناختی و تفاوت­های فیزیکی اشاره می‌نماید متفاوت است. این مقاله در­صدد بررسی ارتباط جنسیت و فضا بوده و با تبیین مؤلفه‌های برگرفته از جنسیت و تحلیل آنان در مراکز خرید، در پی رسیدن به تعادل جنسیتی در فضا است. نتایج مشخص می‌نماید که مؤلفه‌های کیفی اشاره‌شده سبب می‌‌شوند تا کاربران مختلف ازنظر جنسیتی، استفاده­های متفاوت از فضا داشته باشند. در صورت عدم توجه به جنسیت، فضا از کیفیت لازم برخوردار نبوده، بنابراین کاربران بخصوص زنان که حساسیت بیشتری به فضا داشته، در پاره­ای موارد آن را به‌دلخواه خود تغییر داده و یا استفاده از فضا اجتناب می‌کنند. روش پژوهش، روش تحقیق کیفی در قالب نمونه­های موردی است که 4 مرکز خرید در شهر تهران جهت بررسی انتخاب‌شده و مورد مشاهده، مصاحبه و تحلیل قرارگرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اسدی محل چالی، مسعود. (1395). فضاهای جنسیتی و تجربه شهر از ژرف‌نگری فرهنگی تا مردم‌سالاری در عمل. تهران: انتشارات آرمانشهر.
پرتوی، پروین؛ شکوهی، مهشید؛ قرایی، فریبا؛ و حبیبی، میترا. (1394). زنان و زندگی شهری. چاپ اول، تهران: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
ترلیندن، اولا. (1394). شهر و جنسیت، گفتمان بین‌المللی جنسیت، شهرسازی و معماری. (مینوش صدوقیان زاده، مترجم). چاپ اول، تهران: نشر کلاغ.
تمدن، رویا. (1387). زنان و فضاهای شهری. جستارهای شهرسازی، 24، 20-23.
جارویس، هلن؛ کانتور، پاولا؛ و کلارک، جاناتان. (1397). شهر و جنسیت. (محمود شارع پور، مترجم). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
جمالپور، بیتا. (1387). تحلیل مکان‌های شهری بر مبنای جنسیت، استفاده زنان از مکان‌های شهری با توجه به وضعیت شهر تهران. پایان‌نامه دکتری،دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا، تهران.
داداش پور، ابراهیم؛ یزدانیان، احمد؛ و کشت کار، وحید. (1396). شناسایی و تحلیل مؤلفه‌های مؤثر بر حضور زنان در فضای عمومی شهری (مطالعه‌ی موردی: بوستان شوش تهران). زن در توسعه و سیاست، 15(1)، 21-43.
رضازاده، راضیه؛ و محمدی، مریم. (1388) بررسی عوامل محدودکننده زنان در فضاهای شهری. هنرهای زیبا، 38، 105 - 114.
رهبری، لادن. (1393). جنسیت و شهروندی در تهران: مطالعه­ی جامعه‌شناختی تفاوت­های جنسیتی در حق به شهر. پایان‌نامه دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه مازندران، مازندران.
شاهچراغی، آزاده؛ و بندر آباد، علیرضا. (1395). محاط در محیط، کاربرد روان‌شناسی محیطی در معماری و شهرسازی. تهران: انتشارات سازمان جهاد دانشگاهی تهران.
فاضلی، نعمت‌الله. (1396). زنانه شدن شهر با تأکید بر فضاهای شهر تهران. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
قمری، اخلاص؛ طلیسچی، غلامرضا؛ و دژدار، امید. (1396). رویکردی تحلیلی به بررسی جنسیت و تفاوت‌های آن در ادراک فضای کالبدی، نمونه موردی: فرهنگسراهای شهر تهران. آرمان‌شهر، 21، 77-86.
کاظمی، مهروش. (1387). رویکردی تحلیلی به جنسیت (جنسیت زن) در بهبود کیفیت فضای معماری (نمونه موردمطالعه: عرصه‌های عمومی با تأکید بر پارک گلستان و پارک گلی تبریز). پایان‌نامه دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران.
کاظمی، مهروش. (1388). رویکردی تحلیلی به مقوله جنسیت و تأثیر آن در کیفیت فضا نمونه موردمطالعه پارک فجر تبریز، هویت شهر، 4، 47 - 58.
کاظمی، مهروش. (1391). بررسی دلایل عدم توفیق تفکرات فمینیسمی در تأثیر بنیادی در معماری، هویت شهر، 10، 37-46.
کولمان، دورته. (1396). فضا، قدرت، تمایز، مطالعات جنسیت در معماری.(نصیر زرین پناه، مترجم). چاپ اول، تهران: انتشارات نظر.
نادری، سارا. (1392). درآمدی بر روایت زنانه از شهر، کاوشی نظری در خوانش تجربه­های زنانه از شهر. تهران: انتشارات تیسا.
نرسیسیانس، امیلیا. (1383). مردم­شناسی جنسیت. تهران: نشر افکار.
نوروز برازجانی، ویدا. (1397). روش‌شناسی پژوهش کیفی. تهران: انتشارات مهراز.
وایت، ویلیام. (1392). زندگی اجتماعی فضاهای شهری کوچک. (مسعود اسدی محل چالی، مترجم). تهران: انتشارات آرمان‌شهر.
ورمقانی، حسنا. (1394). رابطه­ی جنسیت و فضا در واحدهای مسکونی دوره­ی قاجار (خانه‌های شهری گیلان و مازندران). پایان‌نامه دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران.
ورمقانی، حسنا؛ سلطان‌زاده، حسین؛ و دهباشی شریف، مزین. (1394). رابطه جنسیت و فضا در عرصه­های خصوصی و عمومی دوره قاجار، باغ نظر. 37، 29-40.
هولمز، ماری. (1387). جنسیت و زندگی روزمره. (محمدمهدی لبیبی، مترجم). تهران: نشر افکار.
 
Bell, W. (1998). Retrieved march 2019 from http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.584.1691&rep=rep1&type=pdf
Durning,L., & Wrigley. R. (2000). Retrerieved 5 march 2019 from http://www.twca.ca/wp-content/uploads/2013/02/Gendered_Cities_-_Built_and_Physical_Environments.pdf
Rendell, J., Penner, B., &Borden, I. (2000). Gender, Space, Architecture, An interdisciplinary introduction, London: Routledge.
Sadoughianzadeh, M. (2008). Gender and Space in Tehran. Unpublished doctoral dissertation, University of Kassel, Kassel.