نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 د انش آموخته کتری معماری، گروه معماری، واحد تهران جنوب، د انشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشیار دانشکده هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استادیار دانشکده هنر و معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

شناخت و تجربه انسان از حضور در منظر از طریق دریافت­های حسی متعدد مانند، بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی، لمسی و حواس وابسته به ذهن صورت می­گیرد. تنوع تجربیات حسی کیفیتی را ایجاد می­نماید که «غنای حسی» نامیده می­شود. این پژوهش سعی در متناسب ساختن رابطه محیط کالبدی پارک­های معاصر با نیاز و رفتار کاربران و افزایش غنای حسی آن از طریق شناسایی و اولویت­بندی دریافت­های حسی متنوع در منظر دارد. پژوهش حاضر با ماهیت آمیخته و هدف کاربردی به روش مقایسه تطبیقی بوده و پس از گردآوری اطلاعات پیشینه به روش کتابخانه­ای، روش گردآوری و تحلیل اطلاعات در مطالعه میدانی، ترکیبی از دو روش، «پیاده­روی حسی» و «یادداشت­برداری حسی» است. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است که غنای حسی در باغ ایرانی بیشتر از پارک نیاوران بوده و در هر دو نمونه به ترتیب حس بینایی و شنوایی بالاترین تحریک حسی و حس چشایی کمترین تحریک را داشته است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

-         اسپیرن، آن ویستون. (1395). زبان منظر. (حسین بحرینی و بهناز امین‌زاده، مترجمان). تهران: دانشگاه تهران. (نشر اثر اصلی، 1998).
-         ایرانی بهبهانی، هما؛ و سلطانی، حسن. (1382). شاخص­ها و ویژگی­های باغ­سازی دوران قاجار در تهران. محیط­شناسی، 29(30)، 99-81.
-         ایروانی، محمود؛ و خداپناهی، محمد کریم. (1395). روانشناسی احساس و ادراک. چاپ بیستم. تهران: سمت.
-     باچ، شیما؛ درستکار، احسان؛ و بل، سایمون. (1396). تولید نقشه منظرصوتی شهر (Sonotop) با بهره‌گیری از روش گراندد تئوری و نرم‌افزار Nvivo (مطالعه موردی: منطقه 12 تهران). محیط‌شناسی، 43(2)، 284-267.
-         پلاسما، یوهانی. (1394). چشمان پوست. (علیرضا فخرکننده، مترجم). تهران: چشمه. (نشر اثر اصلی، 1996).
-     حبیب، فرح؛ اعتصام، ایرج؛ و قدوسی­فر، سید هادی. (1392). تبارشناسی پارک‌های شهری دوره پهلوی اول، نمونه موردی: باغ ملی تهران. معماری و شهرسازی، 6 (11)، 73-61.
-         شاهچراغی، آزاده. (1388). تحلیل فرآیند ادراک محیط باغ ایرانی بر اساس نظریه روان­شناسی بوم‌شناختی. هویت شهر، 3(5)، 84-71.
-         شاهچراغی، آزاده؛ و بندرآباد، علیرضا. (1394). محاط در محیط. تهران: جهاد دانشگاهی.
-         صالحی نیا، مجید؛ و نیرومند شیشوان، مهدیه. (1397). تبیین نقش مؤلفه‌های منظر حسی مبتنی بر حواس در کیفیت ادراک حسی محیطی گذر ارگ جدید تبریز. مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 8(31)، 31-19.
-         صداقت، زهرا. (1396). سنجش غنای حسی فضاهای شهری: معرفی یک چارچوب تحلیلی. صفه، 27(76)، 88-73.
-     کارمونا، متیو؛ هیت، تیم؛ تیسدال، استیون؛ و تتراک. (1394). مکان‌های عمومی فضاهای شهری ابعاد گوناگون طراحی شهری. (فریبا قرائی؛ مهشید شکوهی؛ زهرا اهری؛ و اسماعیل صالحی، مترجمان). تهران: دانشگاه هنر. (نشر اثر اصلی، 2003).
-     لطفی، افسانه؛ و زمانی، بهادر. (1393). نقش مؤلفه‌های منظر حسی در کیفیت محورهای مجهز محلی (مطالعه موردی: محور علیقلی آقا در اصفهان). مطالعات شهری، 4(13)، 43-56.
-         مرلوپونتی، موریس. (1397). جهان ادراک. (فرزاد جابرالانصار، مترجم). تهران: ققنوس. (نشر اثر اصلی، 2004).
-         منصوری، سید امیر. (1383). درآمدی بر شناخت معماری منظر. باغ نظر، 1(2)، 78-69.
-         هال، ادوارد. (1393). بعد پنهان. (منوچهر طبیبیان، مترجم). تهران: دانشگاه تهران. (نشر اثر اصلی، 1966).
-          Aletta, F., & Xiao, J. (2018). Handbook of Research on Perception-Driven Approaches to Urban Assessment and design. Pennsylvania: IGI Global.
-          17.Van den Brink, A., Bruns, D., Tobi, H., & Bell, S. (2016). Research in landscape architecture: methods and methodology. London: Routledge.
-          Craig, T., Conniff, A., & Galan-Diaz, C. (2012). The Influences of Actual and Perceived Familiarity on Environmental Preferences for the Design of a Proposed Urban Square. Urban Studies Research, 2012, 1-9.
-          Corbin, A. (2014). Urban Sensations: The Shifting Sensescape of the City. London: Bloomsbury.
-          Degen, M. M. (2008). Sensing Cities: Regenerating Public Life in Barcelona and Manchester. London: Routledge.
-          El-Khoury, R. (2006). See through Ledoux: architecture, theatre, & the first pursuit of transparency. New York: ORO editions.
-          Erwine, B. (2016). Creating Sensory Spaces: The Architecture of the Invisible. New York: Routledge.
-          European Landscape Convention. (2000). Text of the European Landscape Convention. Council of Europe. Retrieved Jul 2, 2019, from http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/176.htm.
-          Hami, A., & Tarashkar, M. (2018). Assessment of women’s familiarity perceptions and preferences in terms of plants origins in the urban parks of Tabriz, Iran. Urban Forestry & Urban Greening, 32, 168-176.
-          Herssens, J., & Heylighen, A. (2012). Haptic design research: A blind sense of place. Proceedings of the 7th International Conference on Architectural Research. June 23-26, (pp.1-9). Washington DC: Architectural Research Centers Consortium.
-          Henshaw, V., Adams, M., & Cox, T.J. (2009). Researching Urban Olfactory Environments and Place through Sensewalking. PhD Colloquium on ‘Understanding Places, The University of Westminster.
-          Howes, D. (2005). Architecture of the Senses. Sense of the city: An alternate approach to urbanism, 322-331.
-          Landry, C. (2006). The Art of City Making. London: Earthscan.
-          Le Poidevin, R. (2019). The Experience and Perception of Time. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Retrieved May 10, 2019, from https://plato.stanford.edu/entries/time-experience/.
-          Lucas, R. (2009). Designing a Notation for the Senses. Architectural Theory Review, 14(2), 173-192.
-          Lucas, R., & Romice, O. (2010). Assessing the Multi-Sensory Qualities of Urban Space: A methodological approach and notational system for recording and designing the multi-sensory experience of urban space. Psyecology1(2), 263-276.
-          McGlynn, S., Smith, G., Alcock, A., & Murrain, P. (2013). Responsive environments. London: Routledge.
-          Naghizade, M., & Ostadi, M. (2014). The Application of Tactile Experience in Urban Perception. International journal of architecture and urban development, 4(1), 53-62.
-          Picker, J. M. (2003). Victorian Soundscapes. Oxford: Oxford university press.
-          Rodaway, P. (2002). Sensuous Geographies: Body, Sense, and Place. London: Routledge.
-          Schafer, R. M. (1994). The Soundscape: Our Sonic Environment and the Tuning of the World. Rochester, VT.: Destiny Books.
-          Schultz, H. (2014). Designing large-scale landscapes through walking. Journal on Landscape Architecture, 9(2), 6-15.
-          Wunderlich, F. M. (2013). Place-Temporality and Urban Place-Rhythms in Urban Analysis and Design: An Aesthetic Akin to Music. Journal of Urban Design, 18(3), 383-408.