نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکترای طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، گروه برنامه‌ریزی و طراحی شهری

2 استاد تمام طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، گروه برنامه‌ریزی و طراحی شهری

3 استادیار پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، گروه مطالعات

چکیده

زنان، بخش بزرگی از مخاطبان بازار تهران، در حال استفاده از فضایی هستند که در طی سال­ها برای استفاده اکثریت مردانه شکل‌گرفته است. هدف پژوهش پی بردن به معنای بازار تهران در تجربه زنان و چگونگی تأثیر شرایط زمینه­ای بر شکل­گیری این معنا بوده است. پژوهشگران با روش پدیدارشناسی به مصاحبه عمیق با 14 زن (و برای دستیابی به داده‌های مکمل، 6 مرد) پرداخته­اند. تحلیل داده­ها بر اساس روش پدیدارشناسی استعلاییصورت گرفته است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد بازار تهران برای زنان تنها محل خرید نیست و جنبه‌‌های مهمی از سودمندی‌‌های فضای شهری مثل بودن در میان مردم، لذت­بردن از کیفیت‌‌های کالبدی و پیوند با هویت تاریخی شهر را در اختیار زنان قرار می‌‌دهد. هم­چنین تفاسیر پژوهش­گران به وجود گسست میان تجربه زنان و ساختارهای از­ پیش ­موجود که به یک فضای جنسیت­دار شکل داده­اند اشاره می­کند. این ناهماهنگی­ها در رقابت باکیفیت­های مطلوب برای زنان، بر کم و کیف حضور ایشان در بازار اثر می­گذارد.

کلیدواژه‌ها

آذری، نرگس. (1392). تجربه مدرنیته به روایت فضاهای تجاری شهر تهران. تهران: انتشارات تیسا.
اباذری، یوسفعلی؛ و عباس کاظمی. (1383). زندگی روزمره و مراکز خرید در شهر تهران. نامه انسان‌شناسی 3(6)، 116-97.
پوراحمد، احمد؛ و فاطمه سالاروندیان. (1391). روند تحولات تاریخی فضاهای گذران اوقات فراغت زنان از قاجاریه تا کنون در شهر تهران. زن در توسعه و سیاست، 10(3)، 51-47.
ترکمه، آیدین. (1393). درآمدی بر تولید فضای هانری لوفور. تهران: تیسا.
حسین‌آبادی، مهدی. (1392). مصرف‌کننده‌های جدید فضاهای خرید شهری. تهران: تیسا.
علیزاده، محسن؛ و اعظم خاتم. (1386). تغییر نقش زنان در حوزه عمومی و خصوصی. بازتاب اندیشه. 87، 46-36.
خانی، فضیله. (1386). درآمدی بر پارادایم جغرافیای جنسیت. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
ذکایی، محمدسعید. (1391). تلقی و تجربه زنان از شهر تهران. در اولین همایش علمی و پژوهشی زنان و زندگی شهری.
سلطان‌زاده، حسین. (1393). بازارهای ایرانی. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
شهری، جعفر. (1383). طهران قدیم. تهران: معین.
غفاری، علی؛ دوستی، فاطمه؛ بهزادفر، مصطفی؛ و وریج کاظمی، عباس. (1397). تولید فضاهای همگانی معاشرت پذیر در محله، بافت میانی شهر تهران. صفه (80)، 69-83.
فاضلی، نعمت‌الله. (1394). زنانه شدن فضای شهری در ایران امروز، با تأکید بر فضای کلان‌شهر تهران. پژوهش‌نامه زنان. 6 (1)، 132-107.
کاظمی، عباس. (1388). پرسه زنی و زندگی روزمره ایرانی. تهران: آشیان.
گلرخ، شمین. (1393). ابعاد هویت مکانی در تجربه فضای همگانی؛ زنان جوان (23-35) ساکن تهران. صفه. 24 (66)، 97-80.
محمدپور، احمد؛ و بهمنی، مریم. (1389). زنان، پاساژ و مصرف نشانه‌ها. مطالعات راهبردی زنان. 47، 72-41.
معیدفر، سعید؛ ذکایی، محمد سعید؛ شفیعی، سمیه سادات؛ و فاضلی، نعمت‌الله. (1394). زنان و فرهنگ شهری. (جلد 7). تهران: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
مهندسین مشاور باوند. (1388). طرح بهسازی، نوسازی و تجهیز بازار تهران: شهرداری تهران.
مهندسین مشاور باوند. (1383). طرح بهسازی، نوسازی و تجهیز بازار تهران، پیشینه تاریخی و سازمان کالبدی بازار: شهرداری تهران.
Andrews, A. & Shahrokhi, N. (2014). Patriarchal accommodations: Women’s mobility and policies of gender difference from urban Iran to migrant Mexico. Journal of Contemporary Ethnography. 43 (2):148-175.
Amir-Ebrahimi, M. (2006). Conquering enclosed public spaces. Cities. 23 (6):455-461
Appelrouth, S. & Edles, L. D. (2008). Classical and contemporary sociological theory: Text and readings: Pine Forge Press.
Bagheri, N. (2014). Mapping women in Tehran's public spaces: a geo-visualization perspective. Gender, Place & Culture. 21 (10):1285-1301.
Cavanagh, S. (1998). Women and the urban environment. In Introducing urban design: interventions and responses, 68-177.
Creswell, J. W. & Miller, D. L. (2000). Determining validity in qualitative inquiry. Theory into practice. 39 (3):124-130.
Creswell, J. W. & Poth, C. N. (2017). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches: Sage publications.
Cuthbert, A. R. (2008). The form of cities: Political economy and urban design: John Wiley & Sons.
Lefebvre, H. & Nicholson-Smith, D. (1991). The production of space. (Vol. 142): Oxford Blackwell.
Lynch, K. (1960). The image of the city. Vol. 11: MIT press.
Madanipour, A. 1996. Design of urban space: An inquiry into a socio-spatial process. Chichester: Wiley.
Mann, D. (2008). Understanding society: A survey of modern social theory: Oxford University Press.
Nasar, J. L. (2011). Environmental psychology and urban design. In Companion to urban design, 180-192. Routledge.
Smith, D. E. (1987). The everyday world as problematic: A feminist sociology: University of Toronto Press.
Smith, D. E. (1991). Writing women's experience into social science. Feminism & Psychology. 1(1):155-169.
Tribe, M. (1974). Stadtgestaltung Theorie und Praxis, Düsseldorf: Bertelsmann.
Van Manen, M. (2016). Researching lived experience: Human science for an action sensitive pedagogy: Routledge.