نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه معماری دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، دزفول، ایران
2 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، دزفول، ایران.
چکیده
کالبد مساجد حامل ویژگیهای شکلی و هندسی است که نشانگر تفکرات سازندگان آن است. شناخت تنوع در نقشه مساجد در درک بهتر دیدگاه سازندگان بنا مؤثر باشد. هدف پژوهش شناخت تنوع محور در مساجد است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و بررسی نمونههای موردی درپی پاسخ به این پرسش است که چگونه آرایش محور در نقشه مساجد پاسخگوی کارکرد عبادی آن است؟ اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعه اسناد کتابخانهای و بازدیدهای میدانی بدست آمده است. نتایج نشان میدهد؛ هندسة مساجد با تأثیرپذیری از محور قبله به سه دسته، تکمحوری، دومحوری و چندمحوری و از دیدگاه شکلی به هندسی منظم و ترکیبی از اشکال هندسی منظم-غیرمنظم تقسیم شده که معمار در هر کدام از مساجد، بر اساس زمینه، تمهیداتی مانند الحاق فضاهای جانبی به بنا و یا چرخش در نقشه را اندیشیده و در نهایت فضایی خالص و دارای هندسة منظم را به عنوان نتیجة طراحی حاصل کرده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- انصاری، مجتبی؛ اخوت، هانیه؛ و تقوایی، علی اکبر. (1390). تحقیقی پیرامون سیر تاریخی سیستم های تنظیم تناسبات در معماری با تأکید بر ملاحضات کاربردی و زیبایی شناسی. کتاب ماه هنر، 151 https://www.magiran.com/volume/60369
- بلخاری قهی، حسن. (1390). مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی، چاپ دوم. تهران: انتشارات سوره مهر.
- حاج سیدجوادی، فریبرز. (1378). مسجد مدرسهها. مجموعه مقالات همایش مسجد، اصفهان: انتشارات دانشگاه هنر.
- حجت، عیسی؛ و ملکی، مهدی. (1391). همگرایی سه گونة بنیادین هندسی و پیدایش هندسة مسجد ایرانی. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 17 (4). https://jfaup.ut.ac.ir › article_36361
- خادم زاده، محمد حسن. (1386). محلات تاریخی یزد، تهران: انتشارات سبحان نور، تهران.
- خادمزاده، محمدحسن. (1384). مساجد تاریخی شهر یزد، تهران: انتشارات شرکت گنجینه،.
- دهار، علی و علیپور، رضا. (1392). تحلیل هندسی معماری مسجد شیخ لطف الله اصفهان جهت تعیین ارتباط هندسی نمازخانه با جلوخان ورودی بنا. فصلنامه باغ نظر، 10 (26). http://www.bagh-sj.com › article_3446
- رئیسی، محمدمنان و نقرهکار، عبدالحمید. (1393). ارزیابی هندسی فضایی مساجد معاصر تهران با استفاده از تحلیل مضمونی متون دینی. نشریه پژوهش های معماری اسلامی، 2(3). http://jria.iust.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-25-2&slc_lang=fa&sid=1
- شایستهفر، مهناز و بهزادی، مهران. (1390). هماهنگی رنگ و نقش در تزیینات مسجد جامع یزد، زیلو و سفال میبد. فصلنامه مطالعات هنر اسلامی، 8 (15). https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=156173
- صارمی، حمیدرضا؛ خدابخشی، سحر؛ و خلاق دوست، متین. (1395). بررسی تطبیقی جهت گیری شبستان در مساجد سنتی و معاصر. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 7(24). https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=300927
- عطاریان، کورش؛ مومنی، کورش؛ و مسعودی، زهره. (1394). بررسی تناسبات حیاط مساجد دورة صفویه اصفهان. نشریه مطالعات تطبیقی هنر، 5(10). http://mth.aui.ac.ir › article-1-192-fa
- فتاحی، شمس اله؛ و عمرانی پور، علی. (1393). تحلیل نقش محور قبله در سازماندهی فضایی مساجد معاصر شهر ایلام. نشریه پژوهشهای معماری اسلامی، 1(2). http://jria.iust.ac.ir/article-۱-۱۴۷-fa.html
- فتحی آذر، سحر؛ و حمزه نژاد، مهدی. (۱۳۹۳). معناشناسی محور در مسجد و کلیسا. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 5(17). https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=256979
- موسوی حاجی، رسول؛ واثق عباسی، زهیر. و جودکی عزیزی، اسدالله؛ (1394). پژوهشی در سیمای شهر یزد در سده های نخستین دوران اسلامی. نشریه پژوهشهای تاریخی، 7(3). https://jhr.ui.ac.ir/article_16669.html
- نجفی، سید محمد باقر. (۱۳۸۷). مدینه شناسی، جلد ۱،تهران: انتشارات مشعر.
- Ashrafi, N., & Habib, F. (2013). The Chalipa Pattern, Difference of Iranian Mosques with Other Islamic Countries Mosques. Middle-East Journal of Scientific Research, 17(2), 260-269. 5829/idosi.mejsr.2013.17.02.12199
- Ghouchani, M., Taji, M., & Kordafshari, F. (2019). The effect of qibla direction on the hierarchy of movement in mosque، A case study of mosques in Yazd, Iran. Frontiers of Architectural Research, 8(3), 396-405 https://doi.org/10.1016/j.foar.2019.01.002
- Josephine, E. E. C. (2017). The study of geometric forms, proportion and scale of heritage buildings due to architectural theory. IPTEK Journal of Proceedings Series, 3(3). http،//dx.doi.org/10.12962/j23546026.y2017i3.2455
- Mirhosseini, S. M., Ansari, M., & Bemanian, M. (2019). Spatial Hierarchy in Iranian Mosques (Case Study، Jame Mosque of Yazd). International Journal of Applied Arts Studies (IJAPAS), 3(4), 49-60. Retrieved from http،//ijapas.com/index.php/ijapas/article/view/252
)