نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان، گیلان،ایران

2 کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران

چکیده

محله­ها جزئی جدایی ناپذیر از ساختار زندگی اجتماعی شهروندان هستند و با وجود نیازهای مختلف انسان در محلات شهری، باید در برنامه­ریزی­های شهری از رویکرهای جدیدی استفاده نمود که شهرسازی انسانگرا یکی از آنهاست. این پژوهش با تکیه بر روش­های کمی و توزیع پرسشنامه میان شهروندان به دنبال سنجش میزان تحقق مولفه­های رویکرد انسانگرا در محلات ناسار و ارم شهر سمنان به عنوان محلات قدیم و جدید شهری انجام شده­است. نتایج مطالعه نشان می­دهد که تفاوت معناداری در میزان تحقق مولفه­های رویکرد انسانگرا در سطح محلات ناسار و ارم وجود دارد و بر خلاف ذهنیت موجود در انسانگراتر بودن محلات قدیمی، میزان رضایت ساکنین از مولفه­های رویکرد انسانگرا در محله ارم مطلوب­تر از محله ناسار است و نشان دهنده توجه اندک مدیریت شهری به محلات قدیمی در برنامه­ریزی­های شهری است. همچنین مدل ساختاری مسیری پژوهش، نشان می­دهد، مولفه «امنیت و ایمنی» بیشترین تاثیر را بر میزان تحقق رویکرد انسانگرا دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

  1. . امانپور، سعید؛ زادولی خواجه، شاهرخ؛ و زارعی، جواد. (۱۳۹۵). سنجش شاخص­های رویکرد انسانگرا در برنامه­ریزی محلات نوبنیاد تبریز (مطالعه­موردی: محله یاغچیان). جغرافیای اجتماعی شهری، ۳(۴)، ۱-۲۱. https://jusg.uk.ac.ir/article_1769.html

    ۲. احمدی، قادر؛ و نادری­کروندان، سونیا. (۱۳۹2). مطالعه تطبیقی کیفیت زندگی در محلات بافت جدید و قدیم شهری (نمونه­موردی: محله شهرک قدس و قطارچیان شهر سنندج). فصلنامه مطالعات شهری، ۲ (۸)، ۷۱-۸۱. https://urbstudies.uok.ac.ir/article_6423.html

    1. براتی، ناصر. (۱۳۹۱). محله­گرایی در تهران: گامی به سوی شهر انسانگرا. منظر، ۴(۱۸)، ۶۶-6۶. http://www.manzar-sj.com/article_1241.html
    2. تیبالدز، فرانسیس. (1389). ساختن شهرهای مردم پسند: ارتقای محیط عمومی در شهرهای کوچک و بزرگ. (مروارید قاسمی اصفهانی، مترجم). تهران: انتشارات روزنه. (نشر اثر اصلی 2001).
    3. حسینی، سید فخرالدین؛ و سلطانی، مهرداد. (۱۳۹۷). تحلیل تطبیقی مفهوم محله در نظام سنتی شهرهای ایران با الگوهای مشابه (جایگزین) دوره معاصر. باغ نظر، ۱۵(۶۰)، ۱۵-۲۸. http://www.bagh-sj.com/article_62761.html

    ۶. حاتمی­نژاد، حسین؛ محمدی­سلمانی، منصوره؛ و حیدری، اصغر. (۱۳۹۷). ارزیابی مولفه­های رضایتمندی از فضاهای عمومی محله بهارستان شهر تهران. جغرافیا و روابط انسانی، ۱(۱)، ۶۰۶-۶۲۴. https://www.gahr.ir/article_69037.html

    1. رجبی، آزیتا؛ و مقدسی رستمی، ابراهیم. (۱۳۹۶). بررسی جایگاه انسان در شکل­گیری سکونتگاه­های شهری با تاکید بر شهر انسان­محور. کنفرانس بین­المللی عمران، معماری و شهرسازی ایران معاصر، تهران. https://civilica.com/doc/709939/
    2. زرفشان، عطاءاله؛ پورمحمدی، محمدرضا؛ نصیری، اسماعیل؛ و موسی کاظمی، سیدمهدی. (1399). بررسی تطبیقی محلات انسان­محور با تاکید بر مولفه­های پیاده­محوری و اختلاط کاربری اراضی (نمونه موردی: بافت­های سنتی، مدرن، خودرو کلانشهر تبریز).نشریه علمی جغرافیا و برنامه­ریزی، 24(71)، 173-199.

     https://journals.tabrizu.ac.ir/article_10536.html

    1. دانشپور، سیدعبدالهادی؛ و سالاری­پور، علی­اکبر. (۱۳۹۶). اولویت­بندی راهبردهای ارتقا دلبستگی کودکان به محله گلسار شهر رشت با استفاده از QFD. مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، ۱۲(۱)، 119-137. http://jshsp.iaurasht.ac.ir/article_531370.html
    2. سالاری­پور، علی­اکبر. (1397). بررسی فرایند دلبستگی کودکان به محله (مطالعه محله: گلسار شهر رشت). دانش شهرسازی، 2(1)، 23-39.

    https://upk.guilan.ac.ir/article_2921.html

    1. ستارزاده، داریوش؛ نقی زاده، محمد؛ و حبیب، فرح. (۱۳۸7). فضای شهری، اندیشه­ای اجتماعی. علوم و تکنولوژی محیط زیست، ۱۲(۴)، ۱۷۳-۱۸۳.

    https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=144985

    1. سرایی، محمدحسین؛ اشنویی، امیر؛ و روستا، مجتبی. (1395). ارزیابی شاخص‌های تعلق مکانی ساکنان بافت قدیم شهر کاشان. جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، 27(2)، 17-34. https://gep.ui.ac.ir/article_21813.html
    2. شوای، فرانسواز. (1390). شهرسازی: تخیلات و واقعیات. (سیدمحسن حبیبی، مترجم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. (نشر اثر اصلی 1965).
    3. فنی، زهره؛ و نجفی، سعید. (1397). ارزیابی تاثیر شهروندان بر کیفیت زندگی محلات شهری با تاکید بر جنسیت (مطالعه­موردی: محلات کارمندان و اسلام آباد شهر زنجان). پژوهش­های بوم­شناسی شهری، 10(19)، 27-48. https://grup.journals.pnu.ac.ir/article_5643.html
    4. کاشانی­جو، خشایار. (۱۳۸۹). بازشناخت رویکردهای نظری به فضاهای عمومی شهری. هویت شهر، ۴(۶)، 95-106.

    https://hoviatshahr.srbiau.ac.ir/article_1126.html

    1. لینچ، کوین. (1392). سیمای شهر. (منوچهر مزینی، مترجم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. (نشر اثر اصلی 1960).
    2. منصوری، مریم السادات. (۱۳۹۲). بعد فراموش شده؛ انسانگرایی: ویژگی گم­شده فضاهای جمعی امروز در تهران (نمونه موردی: پیاده­راه ۱۷ شهریور). منظر، ۵(۲۴)، ۳۲-۳۵. http://www.manzar-sj.com/article_4069.html
    3. هومن، حیدرعلی. (1384). مدلیابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار لیزرل. تهران: انتشارات سمت.

    19. هاشمی، سید یوسف؛ و قانع­پور، پریا. (۱۳۹۵). ساماندهی و طراحی فضای شهری با رویکرد مقیاس انسانی. چهارمین کنفرانس علمی پژوهشی افق­های نوین در علوم جغرافیا و برنامه­ریزی معماری و شهرسازی ایران، تهران. https://civilica.com/doc/617200

    1. Ammar Sharif, A. (2020). User activities and the heterogeneity of urban space: The case of Dahiyat Al Hussein park. Frontiers of Architectural Research, 9(4), 837-857. https://doi.org/10.1016/j.foar.2020.06.004
    2. Akimoto, F. (2009). Lewis Mumford’s City and Regional Planning Ideas Revisited. Thirteenth National Conference on Planning History, Oakland, California. https://www.researchgate.net/publication/338936376
    3. Choi, J., Kim, S., Min, D., Lee, D., & Kim, S. (2015). Human-centered designs, characteristics of urban streets, and pedestrian perceptions.Journal of Advanced Transportation, 50, 120-137. https://doi.org/10.1002/atr.1323
    4. Good, R. M., Rivero, J. J., Zitcer, A., Umemoto, K., Lake, R. W., Baum, H., Forester, J., Harrison, P. (2017). Confronting the challenge of humanist planning/Towards a humanist planning/A humanist perspective on knowledge for planning: Implications for theory, research, and practice/To learn to plan, write stories/Three practices of humanism and critical pragmatism/Humanism or beyond?. Planning Theory & Practice, 18(2), 291-319. https://doi.org/10.1080/14649357.2017.1297554
    5. Oidjarv, H. (2018). The tale of two communities: Residents’ perceptions of the built environment and neighborhood social capital.Sage Open, 8(2). https://doi.org/10.1177/2158244018768386
    6. Izadi, M., Varesi, H., & Vardanjani, M. J. (2021). An analysis of key factors affecting new town planning with a human-centred approach.Bulletin of Geography.Socio-Economic Series, 53(53), 131-145. https://doi.org/10.2478/bog-2021-0027
    7. Maslow, A. H. (1968). Towards a Psychology of being. New York: D. Van Nostrand Company.
    8. Mouratidis, K. (2020). Neighborhood charactertistisc, satisfaction, and well-being: the links with neighborhood depravation. Land use policy, 99. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.104886
    9. Marans, R. W., & Stimson, R. J. (2011). An Overview of Quality of Urban Life. In: Marans, R. W., Stimson, R. J. (eds.), Investigating quality of urban life: Theory, methods, and empirical research.1, 1-29. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-007-1742-8
    10. Pereira, P. C. M. D. S., & Alves, F. M. B. (2011). The Eulogy of Urbanity: A critical perspective intersecting urban planning and philosophy. Cultura, 28, 217-236. https://doi.org/10.4000/cultura.277
    11. Reyes-Riveros, R., Altamirano, A., De la Barrera, F., Rozas-Vasquez, D., Vieli, L., & Meli, P. (2021). Linking public urban green spaces and human well-being: A systematic review. Urban Forestry & Urban Greening, 61. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2021.127105
    12. Smith, M.E. (2011). Classic Maya Settlement Clusters as Urban Neighborhoods: A Comparative Perspective on Low-Density Urbanism. Journal de la Societe des Americanistes, 97(1), 51-73. https://doi.org/10.4000/jsa.13456
    13. Smith, M.E. (2010). The archaeological study of neighborhoods and districts in ancient cities. Journal of Anthropological Archaeology, 29(2), 137-154. https://doi.org/10.1016/j.jaa.2010.01.001
    14. Ulmer, J.M., Wolf, K.L., Backman, D.R., Tretheway, R.L., Blain, C.J.A., O’Neil-Dunne, J.P.M., & Frank, L.D. )2016(. Multiple health benefits of urban tree canopy: the mounting evidence for a green prescription. Health & Place, 42, 54–62.

    https://doi.org/10.1016/j.healthplace.2016.08.011

    1. York, A. M., Smith, M. E., Stanley, B. W., Stark, B. L., Novic, J., Harlan, S. L., Cowgill, G. L., & Boone, C. G. (2010). Ethnic and Class Clustering through the Ages: A Transdisciplinary Approach to Urban Neighbourhood Social Patterns. Urban Studies, 48(11), 2399–2415.

    https://doi.org/10.1177/0042098010384517