نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران.
چکیده
با رشد جمعیت سالمند، باز طراحی شهرها ضروری شده‌است. این بررسی به روش توصیفی و تحلیلی در این رابطه به انجام رسید. داده‌ها مورد نیاز در هر دو مقطع 1390 و 1400 با استفاده از چک لیست استاندارد شاخصهای شهر دوستدار سالمند، از نمونه‌ای به حجم 500 نفر از پنج کلانشهر اصلی ایران(تهران، مشهد، اصفهان، شیراز و تبریز) اخذ شد. داده‌های گردآمده با استفاده از نرم افزار SPSS و مدلهای چند معیاره مورد تحلیل قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده‌های گردآوری شده نشان داد که ضریب محاسبه شده برای شاخصهای شهر دوستدار سالمند کمتر از حد میانه(492/0) است. علاوه بر آن، از سال 1390 تا 1400، میزان ارتقای شاخصهای مورد اشاره کمتر از یک هزازم بوده‌است. مقایسه تلاش کلانشهرهای مورد بررسی نشانگر آن است که در این مدت شاخص محاسبه شده برای شهر تهران از 668/0 به 549/0 کاهش پیدا کرده و در همین مدت، شاخص شهر شیراز از 329/0 به 416/0 افزایش یافته است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- ارجمند سیاهپوش، اسحاق. (1394). ارزیابی متغیرهای وضعیت توسعه پایدار شهری در شهر اندیمشک و ارائه مدل متناسب. مطالعات توسعه اجتماعی ایران. 8 (1)، 83-67.
- استبصارى، فاطمه؛ رحیمى خلیفه کندى، زهرا؛ استبصارى، کیمیا؛ مصطفایى، داود. (1399). مفاهیم و شاخصهاى شهر دوستدار سالمند. فصلنامه آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت. 8 (1)، 9-5.
- امینی، احسان؛ شبانی، امیرحسین؛ طغیانی، شیرین(1402). تبیین مؤلفه‌های فضای شهری ویژه‌ی سالمندان با رویکرد روان‌شناسی محیطی (مطالعه موردی: منطقه 8 شهر شیراز). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 68، 426-403.
- ایرانشاهی، ایوب؛ قلعهنویی(1396)، ارزیابی میزان مطابقت فضاهای شهری با شاخصهای شهر دوستدار سالمند (مطالعه موردی خیابان چهارباغ عباسی اصفهان). هویت شهر، 30، 76-69.
- ایزانلو، فاطمه؛ باسخا، مهدی؛ محققی کمال، حسین. (1400). سنجش عدالت فضایی در شاخص شهر دوستدار سالمند تهران. سالمندشناسی. 8 (2)، 29-19.
- ایلالی، احترام؛ ترقی، زهره. (1397). مقایسه نگرش سالمندان و مدیران به وضعیت شاخصهای دوستدار سالمند. مجله سالمندی ایران. 13 (2)، 248-236.
- آرایی، علی، عزتپناه، بختیار و نظمفر، حسین(1400). ارزیابی میزان رضایتمندی از تحقق ابعاد شهر دوستدار سالمند از منظر اجتماع محلی (مطالعه موردی: منطقه ۳ کلانشهر کرج). نگرشهای نو در جغرافیای انسانی، 52، 106-801.
- تاجور، مریم؛ یاسری، مهدی؛ محمودی، رویا؛ کرمی، بدریه. (1399). اندازهگیری شاخص سالمندی فعال و تعیینکنندههای فردی آن در شهر تهران. مجله دانشکده بهداشت. 18 (2)، 158-139.
- حسنقلیزاده، علی؛ حاجلیو، فخرالدین، نخستین روحی، مهسا و جلوخانی، محمدرضا(1399). تحلیل مکانی و ارزیابی فضاهای شهری از منظر شهر دوستدار سالمند (مطالعۀ موردی: منطقۀ 6 شهر تهران). پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری، 8(2)، 389-371.
- خزایی، مصطفی؛ امانی، مجتبی؛ داورپناه، مسعود. (1397). تحلیلی بر شهر دوستدار سالمند در ایران. جغرافیا و روابط انسانی1 (3)، 890-876.
- رحیمی، علی؛ شاهرخیان، علیرضا. (1401). ارزیابی فضاهای شهری دوستدار کودک و نقش آن در احیاء بافت قدیم شیراز. مدیریت شهری نوین. 6، 146-113.
- زرقانی، هادی؛ خوارزمی، امیدعلی؛ جوهری، لیلا. (1394). ارزیابی شاخصهای شهر دوستدار سالمند در شهر مشهد با تاکید بر شاخصهای فرهنگی-اجتماعی. پژوهشهای جغرافیای انسانی، 47 (4)، 688-673.
- صابریفر، رستم. (1388). تاریخ علم برنامهریزی شهری. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
- صابریفر، رستم. (1399). واکاوی احساس نابرابری و اثر آن بر مشارکت شهروندان در اداره کلان شهرها (مورد شناسی: شهر مشهد). جغرافیا و آمایش شهری و منطقهای. 10 (35)، 162-143.
- غلامی، محمد؛ امینینژاد، غلامرضا؛ بناری، خداکرم(1401). سنجش و ارزیابی شاخصهای شهر دوستدار سالمند (مورد مطالعه: شهر برازجان). برنامهریزی و توسعه محیطشهری، 5، 30-20.
- غلامی، محمد؛ امینینژاد، غلامرضا؛ بناری، خداکرم. (1401). سنجش و ارزیابی شاخصهای شهر دوستدار سالمد(مورد مطالعه، شهر برازجان). فصلنامه سیاستگذاری محیط شهری. 2 (5)، 30-18.
- فکوهی، ناصر. (1383). انسانشناسی شهری. تهران: نشر نی.
- قنبری، ابوالفضل. (1398). تحلیل و بررسی شاخصهای شهر مطلوب سالمندان(مطالعه موردی: شهر تبریز). پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری. 7 (1)، 81-61.
- مدنیپور، علی. (1383). طراحی فضای شهری(نگرشی بر فرایند اجتماعی-مکانی)، ترجمه فرهاد مرتضایی. تهران: شرکت پردازش و برنامهریزی شهری.
- ممتاز، فریده. (1379). جامعهشناسی شهری. تهران: شرکت سهامی انتشار.
- نصیری هند خاله، اسماعیل؛ رضاعلی، منصوره(1397). بررسی تاثیر مولفه‌های کالبدی و اجتماعی بر تحقق‌پذیری شهر دوستدار سالمند؛ مطالعه موردی: شهر رشت. شهرپایدار، 1(4)، 87-73. 22034/jsc.2019.91139
- نظمفر، حسین؛ علوی، حسین؛ صادقی؛ نسرین؛ عشقی، علی. (1397). امکانسنجی تحقق شهر دوستدار سالمند در شهرهای ایران، مطالعه موردی شهر بوکان. مطالعات شهری، 27، 78-67.
- نعمتی، داریوش؛ آقابخشی، حبیب. (1392). تهران شهر دوستدار سالمند، گام های آغازین تحقق نخستین پایتخت سالمندی جهان. پژوهش اجتماعی. 6 (118)، 44-15.
- Calvo, E.; Williamson, J., (2008). Old-Age Pension Reform and Modernization Pathways: Lessons for China from Latin America, Journal of Aging Studies, 9(6), 74–87. https://doi.org/10.1016/j.jaging.2007.02.004
- Evans, S. (2009). Community and Ageing: Maintaining Quality of Life in Housing with Care Settings. Bristol, Policy Press. https://doi.org/10.1332/policypress/9781847420718.001.0001
- Fitzgerald, KG.; Caro, FG. (2014). An overview of age-friendly cities and communities around the world. Journal of Aging & Social Policy. 26 (1-2),1-18. DOI:10.1080/08959420.2014.860786.
- Greenfield, E.; Buffel, T. (2022). Age-friendly cities and communities: Research to strengthen policy and practice. Journal of Aging and Social Policy. 6 (8), 1-13. https://doi.org/10.1080/08959420.2022.2049573
- Khoddam, H.; Dehghan, M.; Sohrabi, A.; Modanloo, M. (2022). The age–friendly cities characteristics from the viewpoint of elderly. Journal of Family Medicine and Primary Care. 9 (11): 5745-5751. https://doi.org/10.4103/jfmpc.jfmpc_1098_20
- Lai, MM.; Lein, SY.; Lau, SH.; Lai, ML. (2016). Modeling Age-Friendly Environment, Active Aging, and Social Connectedness in an Emerging Asian Economy. Journal of aging research. 20, 52-63. https://doi.org/10.1155/2016/2052380
- Li, D.; Shen, S. (2022). Social Environment and Healthy Investment Behavior: Joint Influence of Culture and Institution on China. Int. J. Environ. Res. Public Health. 19(1): 43-56. https://doi.org/10.3390/ijerph19010607
- Lui, CW.; Everingham, JA.; Warburton, J.; Cuthill, M.; Bartlett, (2009). What makes a community age-friendly: A review of international literature. Australasian journal on
ageing. 28 (3),116-21. https://doi.org/10.1111/j.1741-6612.2009.00355.x - Organization WH. (2007). A billion voices: listening and responding to the health needs of slum dwellers and informal settlers in new urban setting, Geneva, World Health Organization.
- Sarason, I. G.; Sarason, B. R. (1985). Social support: Theory, Research and Applications. Dordrecht, The Netherlands, Martinus Nijhoff.
- Shottun, L. (2003). The Role of Older People in Our Communities. Nurse Ethics, 10(4), 123-147. https://doi.org/10.1191/0969733003ne570o
- Steels, S. (2015). Key characteristics of age-friendly cities and communities: A review. Cities. 47, 45-52. DOI:10.1016/j.cities.2015.02.004
)