مجتبی رفیعیان؛ نگین افشار؛ علی اکبر تقوایی
دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1396، صفحه 5-16
چکیده
برنامهریزی هوشمند کاربری زمین در عصر جدید به دنبال هدایت آگاهانه و جلوگیری از رشد بی رویه است. روند تغییرات گذشته نشان می‌دهد که برنامهریزی زمین فاقد ارزش‌های کاربردی لازم بوده و لذا باید اندیشه‌های مؤثرتری برای تدوین سیاست‌های مدیریت زمین به کار گرفت. یکی از راهکارها جهت تحلیل هوشمند کاربری زمین در دهه اخیر، استفاده از مدل ...
بیشتر
برنامهریزی هوشمند کاربری زمین در عصر جدید به دنبال هدایت آگاهانه و جلوگیری از رشد بی رویه است. روند تغییرات گذشته نشان می‌دهد که برنامهریزی زمین فاقد ارزش‌های کاربردی لازم بوده و لذا باید اندیشه‌های مؤثرتری برای تدوین سیاست‌های مدیریت زمین به کار گرفت. یکی از راهکارها جهت تحلیل هوشمند کاربری زمین در دهه اخیر، استفاده از مدل راهبرد شناسایی تعارضات کاربری زمین LUCIS)1) می‌باشد. در این چارچوب به منظور آزمون میزان کاربست مدل، منطقه 22 شهر تهران با توجه به شرایط در حال توسعه آن انتخاب گردید؛ تا با بهره گیری از مدل، سازگاری بین توسعه شهری و منابع طبیعی منطقه هم عرض با یکدیگر ایجاد گردد. در نهایت نتایج نشان داد که بالغ بر 25 درصد از منطقه در اولویت پهنه مسکونی بوده و بیشترین تعارضات نسبی نیز میان پهنههای مسکونی- حفاظت و مسکونی– فعالیت در نواحی شهری، اتفاق افتاده است.
طاهره نصر
دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1396، صفحه 17-28
چکیده
شهر، با الگوی فرهنگ‌گرا نمی‌تواند در هر جایی از زمین پیاده شود، متمرکز است و هویت هر شهر که منظر آن شهر را شکل می‌دهد، با شهر دیگری متفاوت می‌باشد. همچنین فضاهای شهری می‌توانند برای مردم، تداعی‌کننده جنبه‌های نمادین، فرهنگی و تاریخی باشند. چرا کالبد شهرهای امروز مفهوم ندارند؟ چرا در شهرهای امروز، یکسان شدن بافت شهرها، عدم تطبیق ...
بیشتر
شهر، با الگوی فرهنگ‌گرا نمی‌تواند در هر جایی از زمین پیاده شود، متمرکز است و هویت هر شهر که منظر آن شهر را شکل می‌دهد، با شهر دیگری متفاوت می‌باشد. همچنین فضاهای شهری می‌توانند برای مردم، تداعی‌کننده جنبه‌های نمادین، فرهنگی و تاریخی باشند. چرا کالبد شهرهای امروز مفهوم ندارند؟ چرا در شهرهای امروز، یکسان شدن بافت شهرها، عدم تطبیق فرم ظاهری فضا و معنای آن، عدم توجه به مفهوم فرهنگ در کالبد و معنا قابل مشاهده است؟ مقاله حاضر به تبیین مؤلفه‌های هویتی میپردازد که از لحاظ فرهنگی می‌توانند بر منظر و سیمای شهر تأثیرگذار باشند. روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی و روش جمع‌آوری اطلاعات به صورت میدانی- اسنادی می‌باشد و به عنوان نمونه موردی شهر شیراز مورد بررسی قرار میگیرد. نتایج حاصل، حاکی از ضرورت توجه به نشانهشناسی شهری برای بازنمایی مؤلفه‌های هویت فرهنگی در شهرها است که در ارتقای کالبدی- فضایی ارزش‌های شهری بسیار قابل توجه می‌باشد.
بهناز امین زاده؛ سمیه رودکی
دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1396، صفحه 29-42
چکیده
طرح‌های تفصیلی شهری مهم‌ترین ابزار ساماندهی نظام‌مند کالبدی شهرها، محسوب می‌شوند که در مواجه با نارسایی‌های کالبدی- فضایی شهرهای کشور به کار گرفته می‌شوند. علی‌رغم سابقه طولانی تهیه و اجرای آنها، ارزیابی میزان تحقق‌پذیری اهداف و موفقیت طرح‌های تفصیلی به‌ندرت انجام‌شده است و درنتیجه بازخورد آن در نظام برنامهریزی انعکاس ...
بیشتر
طرح‌های تفصیلی شهری مهم‌ترین ابزار ساماندهی نظام‌مند کالبدی شهرها، محسوب می‌شوند که در مواجه با نارسایی‌های کالبدی- فضایی شهرهای کشور به کار گرفته می‌شوند. علی‌رغم سابقه طولانی تهیه و اجرای آنها، ارزیابی میزان تحقق‌پذیری اهداف و موفقیت طرح‌های تفصیلی به‌ندرت انجام‌شده است و درنتیجه بازخورد آن در نظام برنامهریزی انعکاس چندانی نداشته است؛ بنابراین، برای نیل به یک برنامهریزی و مدیریت پویا، مستمر، منعطف و مبتنی بر واقعیات طرح‌های تفصیلی شهری، ارزیابی آنها گامی ضروری است. هدف پژوهش حاضر، تحلیل و ارزیابی میزان تحقق‌پذیری و موفقیت طرح تفصیلی منطقه 6 شهرداری شیراز است، در این راستا از تلفیق دو روش ارزیابی«طرح/فرایند/نتایج»1 و «فرایند تهیه برنامه/ اجرای برنامه»2 برای تدقیق معیارهای ارزیابی استفادهشده است. نتایج تحقیق علاوه بر بررسی نقاط قوت و ضعف تهیه و اجرای طرح تفصیلی مذکور، فرایندی از ارزیابی طرح‌های تفصیلی شهری را پیشنهاد می‌دهد که میتواند در ارزیابی طرح‌های مشابه مورداستفاده قرار گیرد.
نورالدین پیرخضری؛ محمدصادق فلاحت
دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1396، صفحه 43-52
چکیده
انسان برای تجلی بودن با بهره از طبیعت و کنش فرهنگ «خانه» را بنا نهاد و در بنیادیترین شکل آن سازۀ«خیمه» برپا شد. این مقاله با بهره از مفهوم نشانه شناسی در حیطۀ«وجه کاربردی» ، « نحوی» و « معنایی» نشانگی با روش تحلیل کیفی ناشی از تطبیق دو گونه خیمه با بسترهای ناهمگون، بر چگونگی تأثیر وزنی وجه فرهنگی اجتماعی ...
بیشتر
انسان برای تجلی بودن با بهره از طبیعت و کنش فرهنگ «خانه» را بنا نهاد و در بنیادیترین شکل آن سازۀ«خیمه» برپا شد. این مقاله با بهره از مفهوم نشانه شناسی در حیطۀ«وجه کاربردی» ، « نحوی» و « معنایی» نشانگی با روش تحلیل کیفی ناشی از تطبیق دو گونه خیمه با بسترهای ناهمگون، بر چگونگی تأثیر وزنی وجه فرهنگی اجتماعی نسبت به علیت کارکردی اقلیم، مصالح ، تکنیک و تظاهراتش در شکل (دال) میپردازد. نتایج معلوم میدارد که نه تنها«دلالت‌های» فرهنگی و آرمانی بر تکوین شکل خیمه، با وجود تأثیر علل محسوس طبیعی نقش«محوری» داشته بلکه فراتر از آن علل طبیعی، در بستر هر فرهنگی در مفهوم «چرخۀ فرهنگ_ طبیعت» به ماهیت فرهنگی بر میگردد بنابر این هیچ علیت طبیعی مؤثر بر شکل خانه در ماهیت خود، طبیعی صرف نبوده بلکه در این چرخه معنا و هیئت فرهنگی اجتماعی به خود میگیرد.
احسان شریفیان؛ محمدرضا پورجعفر؛ علی اکبر تقوایی
دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1396، صفحه 53-66
چکیده
تدوین الگوی شهرسازی اسلامی، ایجاب می‌کند تعریف دین از خود مفهوم«شهر» و «شهرنشینی» با استناد روشمند به منابع دست اول به ویژه قرآن کریم جستجو شود. در این تحقیق با تکیه بر روش «تدبر»، مفهوم شهر و شهرنشینی در قرآن تعریف، و مهم‌ترین ارکان تحقق و بقای آنها، ذکر می‌شود. براین‌اساس، قرآن «شهر» را محل تحقق حاکمیت الله ...
بیشتر
تدوین الگوی شهرسازی اسلامی، ایجاب می‌کند تعریف دین از خود مفهوم«شهر» و «شهرنشینی» با استناد روشمند به منابع دست اول به ویژه قرآن کریم جستجو شود. در این تحقیق با تکیه بر روش «تدبر»، مفهوم شهر و شهرنشینی در قرآن تعریف، و مهم‌ترین ارکان تحقق و بقای آنها، ذکر می‌شود. براین‌اساس، قرآن «شهر» را محل تحقق حاکمیت الله بر زمین میداند که با محوریت وحی و تجمع امت بر گِرد ولیالله شکل میگیرد. بنابراین شهرنشینی به معنای پذیرش حاکمیت کتاب خدا و حاکمیت ولی او بر زمین است که مستلزم تجمع مکانی و استقرار بر محور ولیّ می‌باشد. این نوع شهرنشینی برای بلوغ خود، لازم است چهار مرحله را طی کند تا واجد وجه اجتماعی، دنیوی، الهی و تمدنی گردد. هر یک از این مراحل نیز دارای ارکانی است که عبارتنداز: «قانون»، «حاکمیت»، «تجمع»، «مرابطه»، «مالکیت»، «سکونت»، «معیشت»، «عمران»، «امنیت»، «عبادت»، «تعلیم و تزکیه»، «تذکر و تفکر»، «انفاق»، «جهانپیوندی» و «نسل».
معصومه یعقوبی سنقرچی؛ سید غلامرضا اسلامی
دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1396، صفحه 67-78
چکیده
طبق آموزه‌های دین مبین اسلام، بالاترین وظیفه انسان شناخت خویشتن است. درسایه چنین شناختی انسان قادر است به شناخت پروردگار خویش نیز نائل آید. با این نگاه، والاترین هنر، هنری است که انسان را در راه شناخت خویش یاری رساند. آموزش و خلق اثر معماری به عنوان یک هنر می‌بایست در راستای این هدف باشد. با این وجود خلاء راهکارهایی مبتنی بر این هدف ...
بیشتر
طبق آموزه‌های دین مبین اسلام، بالاترین وظیفه انسان شناخت خویشتن است. درسایه چنین شناختی انسان قادر است به شناخت پروردگار خویش نیز نائل آید. با این نگاه، والاترین هنر، هنری است که انسان را در راه شناخت خویش یاری رساند. آموزش و خلق اثر معماری به عنوان یک هنر می‌بایست در راستای این هدف باشد. با این وجود خلاء راهکارهایی مبتنی بر این هدف در آموزش و طراحی معماری کاملا احساس می‌شود. در این مقاله برای یافتن راهکار طراحی، ابتدا، به روش استدلال استقرائی و با تحلیل یافتههای حوزههای مختلف علوم، به ارائه راهکار طراحی معماری پرداخته شد. در مرحله دوم به تجربه عملی راهکار نظری اقدام گردید. تجربة عملی و تحلیل پدیدارشناسانة آن، در بردارندۀ نتایج ارزشمندی است که مؤید بخش نظری تحقیق است. نتایج نشان دهندة این حقیقت هستند که شناخت خویشتن یک جریان ناخودآگاه است و با ساختن سکنی گزینانه رابطهای مستقیم دارد.
الگار کامجو؛ حسنعلی لقایی
دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1396، صفحه 79-94
چکیده
در سال‌های اخیر توجه به محیطزیست، با درنظر گرفتن بحران‌های زیستمحیطی در کشور، اهمیت بسزایی یافتهاست. شهر ارومیه به علت بحران دریاچه ارومیه به‌عنوان یکی از کانون‌های در معرض خطر شناسایی شدهاست به‌علاوه شرایط نابسامان محیطزیست در داخل و حوزه بلافصل شهر بر شدت آسیبپذیری میافزاید. یکی از رویکردهای جدید برنامهریزی برای ...
بیشتر
در سال‌های اخیر توجه به محیطزیست، با درنظر گرفتن بحران‌های زیستمحیطی در کشور، اهمیت بسزایی یافتهاست. شهر ارومیه به علت بحران دریاچه ارومیه به‌عنوان یکی از کانون‌های در معرض خطر شناسایی شدهاست به‌علاوه شرایط نابسامان محیطزیست در داخل و حوزه بلافصل شهر بر شدت آسیبپذیری میافزاید. یکی از رویکردهای جدید برنامهریزی برای بهبود تعامل شهرها با محیط طبیعی، رویکرد بوم‌شهر است. اساس بوم‌شهر، توسعه و احیاء به شیوه‌ای هماهنگ با فرهنگوطبیعت است. در این پژوهش شناخت شهر و جمع‌آوری داده‌ها، از طریق مطالعاتاسنادی، مشاهداتمیدانی-پرسش‌نامه بوده. روش تحلیلسلسلهمراتبی برای تحلیل داده‌ها استفاده شدهاست. یافته‌ها نشان می‌دهد که ارومیه دارای قابلیت‌های کالبدی، طبیعی و فرهنگی جهت ایجاد تغییر در شیوه زندگی ساکنان به سوی هرچه هماهنگتر شدن با طبیعت است. در نهایت با تکیه بر این قابلیت‌ها، برنامهریزی جهت بهبود محیطزیست در شهر ارومیه ارائه شدهاست. امید است در نتیجه انجام این راه کارها، تبعات منفی خشکشدن دریاچه بر شهر وبالعکس کاهش‌یابد. در سال‌های اخیر توجه به محیطزیست، با درنظر گرفتن بحران‌های زیستمحیطی در کشور، اهمیت بسزایی یافتهاست. شهر ارومیه به علت بحران دریاچه ارومیه به‌عنوان یکی از کانون‌های در معرض خطر شناسایی شدهاست به‌علاوه شرایط نابسامان محیطزیست در داخل و حوزه بلافصل شهر بر شدت آسیبپذیری میافزاید. یکی از رویکردهای جدید برنامهریزی برای بهبود تعامل شهرها با محیط طبیعی، رویکرد بوم‌شهر است. اساس بوم‌شهر، توسعه و احیاء به شیوه‌ای هماهنگ با فرهنگوطبیعت است. در این پژوهش شناخت شهر و جمع‌آوری داده‌ها، از طریق مطالعاتاسنادی، مشاهداتمیدانی-پرسش‌نامه بوده. روش تحلیلسلسلهمراتبی[i] برای تحلیل داده‌ها استفاده شدهاست. یافته‌ها نشان می‌دهد که ارومیه دارای قابلیت‌های کالبدی، طبیعی و فرهنگی جهت ایجاد تغییر در شیوه زندگی ساکنان به سوی هرچه هماهنگتر شدن با طبیعت است. در نهایت با تکیه بر این قابلیت‌ها، برنامهریزی جهت بهبود محیطزیست در شهر ارومیه ارائه شدهاست. امید است در نتیجه انجام این راه کارها، تبعات منفی خشکشدن دریاچه بر شهر وبالعکس کاهش‌یابد. [i]AHP
علی کریم زاده؛ سید کمال الدین شهریاری؛ مهیار اردشیری
دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1396، صفحه 95-109
چکیده
در بیست سال اخیر، سیاست‌های فرهنگی تأثیرگذار بر برنامهریزی شهری، نیاز به بازآفرینی مناطق بی‌رونق شهری و حرکت به سمت فعالیت‌های خلاق فرهنگی در جهت پیشرفت‌های اقتصادی و اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش به روش کیفی صورت پذیرفته و ابزار جمع‌آوری اطلاعات، منابع کتابخانه‌ای و اسناد بوده است. هدف این پژوهش تبیین مولفه‌های ...
بیشتر
در بیست سال اخیر، سیاست‌های فرهنگی تأثیرگذار بر برنامهریزی شهری، نیاز به بازآفرینی مناطق بی‌رونق شهری و حرکت به سمت فعالیت‌های خلاق فرهنگی در جهت پیشرفت‌های اقتصادی و اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش به روش کیفی صورت پذیرفته و ابزار جمع‌آوری اطلاعات، منابع کتابخانه‌ای و اسناد بوده است. هدف این پژوهش تبیین مولفه‌های فرهنگی تأثیر گذار بر بازآفرینی شهری فرهنگ محور می‌باشد که مولفههایی چون «کاربریهای فرهنگی»، «فعالیت‌های فرهنگی درفضای عمومی شهری»، «ترکیب فعالیت‌های فرهنگی با طراحی شهری خلاقانه»، «حفاظت میراث فرهنگی» و «گردشگری فرهنگی» را به عنوان معیارهایی کلیدی معرفی نموده و در سه پروژه بازآفرینی شهری در شهر استانبول ترکیه مورد مقایسه و این نتیجه حاصل گردید که بازآفرینی شهری با بهره گیری از صنایع خلاق فرهنگی منجر به احیای اقتصادی مناطق مورد نظر گردیده و همگرایی اقتصاد و فرهنگ تأثیرات بسزایی بر بازآفرینی بناهای تاریخی داشته است.
